Gotujemy w terenie: jak wybrać kuchenkę turystyczną?
Ruszając na wielodniową wyprawę na szlak nie możesz zapomnieć o zabraniu kuchenki turystycznej – bo niby dlaczego miałbyś rezygnować z ulubionego posiłku albo ciepłego napoju w czasie wędrówki? Kuchenki dostępne na rynku dają możliwość sporego wyboru – wszystko zależy od naszych potrzeb, dostępności paliwa, które jest stosowane w kuchence oraz warunków, w jakich będziemy jej używać. Odpowiednia kuchenka turystyczna może przynieść odrobinę dodatkowej przyjemności w postaci bardziej wykwintnego posiłku pod koniec udanego, albo też męczącego, dnia na świeżym powietrzu.
Kuchenki turystyczne można podzielić na kategorie w zależności od rodzaju paliwa, które się w nich stosuje: gaz, alkohol, paliwa płynne i stałe oraz drewno. Która z nich jest najlepsza? Oczywiście na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, bo wszystkie wymienione wyżej rodzaje kuchenek mają swoje plusy i minusy.
Kuchenka spirytusowa kojarzy nam się z czasami już minionymi, niemniej w wielu krajach wraca do łask (Stany Zjednoczone, Skandynawia). Kuchenka na spirytus jest prosta w budowie i łatwa w obsłudze, nie ma skomplikowanych, łatwo psujących się części. Składa się w zasadzie ze zbiorniczka na paliwo, z otworami dookoła, przez które rozprowadzany jest płomień. Do zbiorniczka wlewamy odpowiednią ilość spirytusu i po prostu podpalamy. Zbiornik może czasem posiadać wieczko, za pomocą którego regulujemy wielkość płomienia. Żeby zgasić kuchenkę, wystarczy odciąć dopływ powietrza.
Zalety:
- Prosta konstrukcja, praktycznie się nie psuje
- Łatwa obsługa
- Dostępność paliwa
- Tania
Wady:
- Często brak regulacji płomienia
- Nie jest bardzo wydajna
- Należy dopasować odpowiednio naczynie, uważając, żeby nie zakryć przy gotowaniu otworów
Kuchenki gazowe są obecnie zdecydowanie najpopularniejsze na szlakach. Ich obsługa nie przysparza większych problemów – należy podłączyć kuchenkę do kartusza z propanem-butanem (w zależności od kuchenki bezpośrednio lub przez wężyk), odkręcić gaz, podpalić i postawić naczynie, w którym będziemy gotować posiłek.
Kuchenka gazowa może być bardzo małych, kieszonkowych rozmiarów, a to dla niosącego ciężki plecak będzie niewątpliwą zaletą. Musimy jednak pamiętać, że rozmiar kuchenki należy dopasować do rozmiaru naczynia – małe ramiona nie utrzymają przecież dużego garnka!
Łatwa dostępność paliwa do kuchenki gazowej także przemawia na jej korzyść. Kartusze są powszechnie osiągalne, więc nawet lecąc samolotem, co wyklucza zabranie paliwa ze sobą, możemy zwykle bez problemu kupić je na miejscu (warto jednak upewnić się przed wyprawą).
Kuchenki gazowe sprawdzają się na wysokości, jednak nie podczas mrozów. Można oczywiście w niskiej temperaturze zadbać o ogrzanie kartusza, np. trzymając go w śpiworze lub grzejąc w dłoniach, ale może jednak warto w takich sytuacjach pomyśleć zamiast tego o zabraniu ze sobą kuchenki benzynowej?
Zalety:
- Wydajna i szybsza niż kuchenka spirytusowa
- Łatwa w obsłudze
- Stosunkowo tana (dostępne również droższe modele)
- Kompaktowy rozmiar
- Lekka
Wady:
- Nie działa dobrze w niższych temperaturach
- Palnik zawiera części, które mogą się złamać lub zatkać
- Może być trochę chwiejna
Kuchenka na paliwa płynne, zasilana najczęściej benzyną, rzadziej ropą czy naftą, jest najwydajniejsza, ale jej obsługa jest trochę bardziej skomplikowana.
Jest solidna i szczególnie dobrze sprawdza się w czasie zimowych wędrówek. Kuchenka na benzynę składa się z palnika, butli z paliwem (połączonej z kuchenką wężykiem) i pompki paliwa, która wytwarza podciśnienie i przekierowuje paliwo do dolnej części palnika. Pod wpływem ciepła paliwo paruje, a opary ulegają spalaniu.
Współczesne modele kuchenek benzynowych nie są już tak nieporęczne i ciężkie jak kiedyś, więc są chętniej wybierane na zimowe i wysokogórskie wyprawy. Niestety, w zależności od jakości wykorzystywanego paliwa, wymagają czyszczenia, mniej lub bardziej częstego. Wykorzystanie paliwa płynnego w kuchence wiąże się też z występowaniem charakterystycznego zapachu, który nie wszystkim przypadnie do gustu.
Zalety:
- Bardzo wydajna kuchenka
- Świetnie sprawdza się podczas zimowych wypraw
- Zwykle bardzo dobrze regulowany płomień
- Paliwo płynne jest łatwo dostępne
Wady:
- Droga
- Bardziej skomplikowana w obsłudze
- Często cięższa niż kuchenka gazowa
Kuchenki na paliwa stałe, lubiane przez survivalowców, są najmniejsze, najlżejsze, najtańsze, ale niestety niezbyt wydajne. Zasilane są tabletkami, najczęściej wykonanymi z urotropiny (heksametylenotetraaminy), które po podpaleniu dają płomień przez 5-10 minut. Nie nadają się na pewno na długie wyprawy i trudne warunki, ale za to pozwalają na wygodne podgrzanie małego posiłku czy ciepłego napoju.
Zalety:
- Tanie
- Niewielkich rozmiarów
Wady:
- Mało wydajne
- Nie nadają się na długie wyprawy
Kuchenka na drewno sprawia, że nawet gotowanie wody staje się nastrojowym doświadczeniem. Możemy być pewni, że w lesie nie zabraknie nam paliwa. Wszystko świetnie, pod warunkiem, że nie będzie padać…
Kuchenki na drewno stały się popularne kilka lat temu. W wielu krajach mogły być używane nawet wtedy, gdy otwarty ogień był zabroniony. Obecnie jednak kuchenka na drewno jest w większości krajów klasyfikowana jako otwarty płomień. W praktyce oznacza to, że nie może być użytkowana w momencie, gdy obowiązują ostrzeżenie o zagrożeniu pożarowym w lasach.
Zalety:
- Paliwo jest dostępne prawie wszędzie, za darmo
- Tania
Wady:
- Nie sprawdza się w czasie deszczu
- Zależna od ograniczeń pożarowych w lasach
- Niekoniecznie najwydajniejsza kuchenka na świecie
Przy tej okazji należy niewątpliwie wspomnieć o zintegrowanych systemach, które są czymś więcej niż tylko zwykłymi kuchenkami turystycznymi. Mowa tutaj o specjalistycznych, zaawansowanych zestawach zasilanych paliwem gazowym, które składają się z palnika, naczynia z izolacją oraz osłony przeciwwiatrowej i mają za zadanie zwiększać wydajność i zapobiegać utracie energii.
Doskonałym przykładem jest system Jetboil – zintegrowane z palnikiem naczynie wyposażone jest w rodzaj radiatorów (technologię Flux Ring), które kierują całą energię cieplną na jego podstawę. Naczynie posiada też neoprenowy izolator, który chroni przed oparzeniem i pozwala na dłużej zachować wysoką temperaturę. Dodatkowo system wyposażony jest w osłonki przeciwwiatrowe, co powoduje, że gotować można bez problemu również przy wietrznej pogodzie.
Zalety:
- Oszczędne zużycie gazu
- Krótszy czas podgrzewania
- Wygoda użytkowania w ekstremalnych warunkach
Wady:
- Nie jest to rozwiązanie najtańsze
Zanim wybierzemy się na wyprawę z nową kuchenką, warto ją wcześniej przetestować, żeby uniknąć przykrych niespodzianek. Sprawdźmy jej szczelność, dopasowanie kartuszy, ewentualnie szczelność butelek na paliwo płynne, jeśli takie będziemy stosować. Upewnijmy się też, że w miejscu, do którego się wybieramy, będziemy mieli dostęp do paliwa, szczególnie gdy planujemy dłuższą wyprawę.
