Buty trekkingowe - które wybrać, by nie zepsuć sobie górskiej wycieczki
Niskie czy wysokie? To temat rzeka i na zupełnie inny artykuł. Tu wybieramy niskie i krótko radzimy, jak dobrać idealne niskie buty, idealne dla naszej stopy i do wybranego rodzaju aktywności.
Jest decyzja – kupujemy niskie buty górskie. Słyszeliśmy, że podejściówki są fajne, biegowe mają lepszą amortyzację, ale są też takie, w których nic nie wbija nam się w podeszwę... Jakie więc wybrać? Jak je rozpoznać? Czego oczekiwać po danej podeszwie? Które dla kogo?
W tym artykule postaram się rozwiać Wasze wątpliwości i odpowiedzieć na pytania, które często sami sobie zadajecie stojąc przed wyborem odpowiednich niskich butów.
Podeszwy, bo to one najwięcej nam o danym bucie powiedzą, to klucz do rozpoznania przeznaczenia danego buta. Skupimy się więc na nich, plus na kilku innych elementach konstrukcji obuwia górskiego, bez wnikania w specjalistyczne nazewnictwo i systemy stosowane przez różne marki w obuwiu górskim.
Podejściówki. To hasło często pojawia się w prasie górskiej, w rozmowie ze sprzedawcą, czy na forach górskich. Podeszwa stosowana w tego rodzaju obuwia posiada zazwyczaj niski bieżnik lub bardziej gęsty. W przedniej części zawsze występuje mocne zagęszczenie bieżnika, czy wręcz płaska część gumy mająca zwiększyć punkt podparcia pod palcami. Mieszanka gumowa stosowana w takich butach ma też lepszą przyczepność do skał – nawet tych mokrych. Same palce są w takim obuwiu mocno i bardzo wysoko ogumowane, szczególne po wewnętrznej stronie stopy (od strony dużego palca). Wszystkie te cechy mają zwiększyć przyczepność i samo czucie skały podczas wspinaczki w trudnym terenie górskim. Jest to niewątpliwa zaleta dla osób chodzących po graniach i wspinających się na skaliste szczyty. Jednak czy taki but jest dobrym rozwiązaniem w Gorce czy Beskidy? Płytki, gęsty bieżnik będzie niestety zapychał się botem i tym samym ślizgał w takich warunkach. Mała amortyzacja pod palcami, a nawet jej całkowity brak, nie podniesie komfortu podczas wędrówki po leśnych, choć często i kamienistych szlakach górskich. Takie buty będą bezpieczne jedynie w suchych warunkach podczas wędrówki w niższych partiach górskich. Tak więc, jeśli szukacie bezpiecznych butów w Tatry Wysokie, chodzicie w eksponowanym terenie, korci Was Orla Perć i trudno dostępne szczyty, to będzie to dla Was świetny wybór. Dla tych z Was, którzy wolą niższe partie górskie, doliny, leśne ścieżki, a od czasu do czasu wybiorą się na Kasprowy, Grzesia, czy nawet szlak przez Czerwone Wierchy poleciłbym inny rodzaj butów – zdecydowanie bardziej komfortowy i wszechstronny.
Skoro mowa o szlakach w Tatrach, to wiele osób poszukuje buta mniej ślizgającego się w błotnistym czy kamienistym terenie, ale za to oczekuje też braku odczuwania wbijających się kamieni i skał w stopę. Bardziej agresywny i głębszy bieżnik zapewni lepsze trzymanie przy zmiennych warunkach podłoża, w tym w miejsca błotnistych i mocno kamienistych. Musi być on jednak zdecydowanie twardszy, aby nic w niego nie wbijało się. Jeśli mamy możliwość zmierzenia buta, to łatwo sprawdzimy odczucie wbijania się czegokolwiek w podeszwę stając na krawędziach lub wystających elementach gondoli sklepowych, czy też miejscach specjalnie przygotowanych do testowania butów. Jak widać na powyższym zdjęciu, w przedniej części takich podeszw również występują spłaszczenia lub zagęszczenia bieżnika, zwiększające przyczepność podczas wędrówki w trudniejszym, skalistym terenie. Twarda podeszwa nadaje się na ferraty, jednak nie jest najlepszym wyborem dla osób planujących wspinaczkę na trudno dostępne skaliste szczyty górskie. Twarda, głębsza i niestety też cięższa pancerna podeszwa to idealne rozwiązanie dla spędzających 80% czasu na szlakach kamienistych, skalistych, lecz nie wymagających wspinaczki po ścianach górskich.
No to może lekki wzmocniony „adidas”? Wbrew pozorom buty do długich biegów górskich (tak zwanych ULTRA) lub buty do górskich treningów biegowych są świetną propozycją dla tych z Was, którzy oczekują niskiej wagi i bardzo dobrej amortyzacji zwiększającej komfort podczas spacerów po szlakach. Podeszwa biegowa jest dość agresywna, a więc dobrze trzyma się zarówno w terenie lekko błotnistym, jak i skalistym. Zazwyczaj mieszanka, z jakiej jest zrobiona, bardziej przypomina w dotyku but podejściowy. Jest więc mniej ślizgająca się na mokrych kamieniach niż twarda podeszwa. Aby buty biegowe były lekkie, mają jednak mniej gumy, toteż ich wytrzymałość na zużycie, szczególnie jeśli chcemy przy okazji używać ich w mieście, będzie najmniejsza. Tu zwrócę uwagę na buty biegowe – startowe. To jeszcze bardziej odchudzona wersja biegówki górskiej, posiadająca zazwyczaj znacznie mniej podeszwy, toteż pamiętajcie – buty biegowe tak, ale do ULTRA MARATONÓW – to nie buty startowe czy też na krótkie biegi. Chyba, że nie zależy Wam na żywotności zakupionego buta, a głównie na niskiej wadze lub szukacie ultralekkiego buta do startu w biegu górskim na odcinku 10 – 20 km. Oczywiście zawodowi biegacze używają „startówek” podczas długich maratonów – lecz to już zupełnie inny stopień wtajemniczenia – i zostawmy to zawodowcom.
Komu polecam buty ULTRA? Oczywiście biegaczom oraz tym z Was, którzy oczekują komfortu, dobrej amortyzacji, odpowiedniej przyczepności do skał i kamieni, jak i nie ślizgania się na lekko błotnistym szlaku. Będzie to bardzo dobry wybór, jeśli nie chodzicie z ciężkim plecakiem, a górskie spacery traktujecie bardziej okazjonalnie. Nawet jeśli akurat wybierzecie się w nich w Tatry – na Kasprowy, na Grzesia, ba nawet na całodniową wycieczkę po Czerwonych Wierchach – też dadzą radę. Gorce, Beskidy, Bieszczady – to dla nich idealny teren.
Ok – ale co, jeśli jesteśmy osobą częściej chodzącą w góry (np. 1-2 razy w miesiącu) i zdarzają nam się także wycieczki z noclegiem w schronisku, Gorce – Beskidy – Bieszczady – Tatry – trochę trudniejszy teren skalisty (choć niekoniecznie wspinaczka z uprzężą) i interesuje nas „but uniwersalny”? Albo po prostu szukamy wszechstronnego buta, którego spokojnie możemy również wykorzystać na co dzień? Ktoś powie – but do wszystkiego to but do niczego. Jednak producenci i dla takich wymagających klientów produkują odpowiednie podeszwy. Wyższy bieżnik lub bardziej rozstawiony jak w butach z twardszą podeszwą (zapewniający bezpieczeństwo w błotnistych warunkach), mieszanka gumy tak dobrana, aby miała optymalną przyczepność w skałach przy mniejszej ścieralności. Ponadto takie podeszwy powinny mieć (choć nie wszyscy producenci w nich to stosują) minimalnie większe zagęszczenie bieżnika w okolicach palców, co zdecydowanie przyda się w skalistych warunkach. Amortyzacja – jak najbardziej! Tego typu buty mają pełną amortyzację od pięty do samych palców i podeszwę zdecydowanie bardziej elastyczną, choć nie tak miękką, jak w biegówkach, aby kamienie i korzenie nie wbijały się tak mocno. Ma to spore znaczenie dla komfortu, szczególnie jeśli chodzimy z 25 – 35 l plecakiem na całodzienne wycieczki, pokonując często 20 – 30 km!
Jak widać na powyższym zdjęciu, różne buty mają również inne zabezpieczenia w zależności od przeznaczenia i inną ilość pianki amortyzującej.
- Buty podejściowe mają bardzo mocno, wręcz na płasko, zalane palce. Ze względu na zwiększenie przyczepności i możliwości podparcia się bokiem buta o skałę podczas wspinaczki w trudnym skalistym terenie, jest to bardzo istotny element konstrukcji. Minimalna amortyzacja pod palcami lub jej całkowity brak też ma bardzo duże znaczenie dla czucia skał.
- Buty biegowe do ultra maratonów mają lekkie zabezpieczenie palców i boków chroniące stopę przed uderzeniem (muszą być lekkie). Spora ilość pianki amortyzującej i mocno wyprofilowana podeszwa podnoszą komfort poruszania się i ułatwiają zarówno bieganie, jak i chodzenie.
- Buty z twardszą podeszwą (mix średnich i wyższych partii gór) wyróżniają się mocnym ogumowaniem dokoła buta, tak zwanym otokiem. Zgodnie z przeznaczeniem buta, chroni to stopę przed ostrymi skałami i kamieniami na bardziej wymagających skalistych szlakach. Gruby otok jest wyraźnym sygnałem dotyczącym przeznaczenia. Dzięki swojej konstrukcji buty te są znacznie cięższe zarówno od butów biegowych, jak i od podejściówek. Idealnie sprawdzają się do „tyrania” na skalnym i kamienistym szlaku. Jednak dają ciut mniejszy komfort dla stopy ze względu na mniejsze lub wręcz minimalne uginanie się podeszwy – ale to prawdziwy czołg.
- Buty w średnie i wyższe partie, czyli najbardziej uniwersalne dla wszechstronnie traktujących turystykę górską osób, to kompromis. Mają widoczną amortyzację do samych palców, dobre ogumowania na palcach chroniące przed uderzeniem plus zabezpieczenie w bocznej części obuwia. Czasem mają pełen otok, podobnie jak buty z twardą podeszwą. Wówczas bez przetestowania ich w sklepie, zgięcia w rękach i sprawdzenia jak wbijają się w podeszwę nierówności, trudno jednoznacznie je odróżnić na zdjęciu ze strony sklepu internetowego. Twardość podeszwy i jej zginanie się mają istotne znaczenie dla naszego komfortu – elastyczna podeszwa mniej męczy stopę, a odpowiednio przy tym twarda – chroni przed mocnym wbijaniem się kamieni.
Mam nadzieję, że nieco rozwiałem Wasze wątpliwości czy lepiej kupić technicznego buta podejściowego, wygodnego i ultralekkiego buta biegowego, wersję bardziej uniwersalną dla osób chodzących częściej i dosłownie wszędzie, czy prawdziwie pancernego przedstawiciela do tyrania w trudnych skalnych i kamienistych warunkach bez odczuwania, po czym się chodzi.
Z membraną czy bez – to już zależy od Waszych preferencji. Jeśli zależy Wam na pełnej wodoodporności, bo często chodzicie i zdarzało Wam się nie raz dreptać po błocie, kałużach, mokrej trawie i zdecydowanie chcecie mieć sucho w bucie – to jak najbardziej z membraną i to z „oddychającą”. Na lato, na upały, na ładną pogodę, na okazjonalne spacery (tu raczej nikt w deszczowe dni się nie wybiera) wybierzcie wersję przewiewniejszą, czyli bez membrany.
PS. Stwierdzenie, że but lepiej „oddycha”, bo ma membranę – nie jest zbyt prawdziwe. Zdecydowanie nie polecam również na górskie szlaki wszelkiego rodzaju podeszew halowych, japonek na płaskiej podeszwie piankowej, baletek i tym podobnych.
Pozdrawiam i do zobaczenia na szlaku!
Zobacz również shorty z butami trekkingowymi
