Naukowcy Uniwersytetu Śląskiego wrócili z wyprawy polarnej na Spitsbergen
Dobiegł końca ostatni etap tegorocznych badań naukowców z Uniwersytetu Śląskiego na Svalbardzie. Ekspedycja Instytutu Nauk o Ziemi oraz Centrum Studiów Polarnych w składzie dr inż. Małgorzata Błaszczyk, dr Dariusz Ignatiuk oraz dr Michał Laska zakończyła prawie trzytygodniowe działania w rejonie Ziemi Wedela Jarlsbega i Ziemi Torella.
W tym czasie naukowcy przeprowadzili wiele pomiarów i badań oraz naprawili stację meteorologiczną, która zbiera dane dla naukowców z różnych jednostek akademickich.
Pierwszy etap badań pod kierownictwem dr. Michała Laski obejmował realizację projektu w fiordzie Hornsund. We współpracy z zespołami Instytutu Geofizyki PAN oraz Instytutu Oceanologii PAN prowadzono szerokie działania w zakresie poboru osadów morskich i lądowych, wód oceanicznych, lądowych i pochodzenia glacjalnego oraz rdzeni lodowych w celu określenia zawartości i dróg migracji metali ciężkich do fiordu. Członkowie wyprawy UŚ wiercili rdzenie lodowe na lodowcach Storbreen i Flatbreen oraz pobierali wody ablacyjne z cieków supraglacjalnych, jezior lodowcowych i szczelin, a także sprawowali kontrolę techniczną systemu monitoringu bilansu masy lodowców oraz automatycznych stacji meteorologicznych i przygotowywali infrastrukturę pomiarową do nocy polarnej.
Kolejny etap wyprawy odbywał się pod opieką dr. Dariusza Ignatiuka i polegał na działaniach glacjologicznych na lodowcach Hansbreen i Werenskioldbreen, gdzie Uniwersytet Śląski od dziesięcioleci prowadzi stałe monitoringi. W wyniku pandemii COVID-19 w znacznym stopniu ucierpiał wieloletni monitoring meteorologiczny na Hansbreen. Praca stacji opiera się na automatycznych systemach pomiarowych, a przy braku ich serwisu, zgrywania danych, zmian akumulatorów oraz naprawy zużytych czujników i sensorów, urządzenia uległy zniszczeniu. W czasie tegorocznej wyprawy udało się rozpocząć odbudowę przedpandemicznej infrastruktury. Prace rozpoczęto od ustawienia nowej automatycznej stacji meteorologicznej na czole Hansbreen, która ma być wykorzystywana w najbliższych latach m.in. przez doktorantów Międzynarodowej Środowiskowej Szkoły Doktorskiej przy Centrum Studiów Polarnych.
Analogiczne działania wraz z monitoringiem bilansu masy lodowca, będącego częścią World Glacier Monitoring System, prowadzone były na lodowcu Werenskioldbreen.
Ostatni etap badań, koordynowany był przez dr inż. Małgorzatę Błaszczyk i obejmował pomiary geodezyjne będące uzupełnieniem kierowanych przez nią projektów finansowanych przez European Space Agency oraz SIOS.
Naukowcy z Katowic odnieśli się również do problemu zmian klimatycznych, których skutki mieli okazje obserwować na własne oczy.
- Od wielu lat obserwujemy zanik lodowców, co nie jest niczym niezwykłym w skali ostatnich kilkudziesięciu lat, bo jesteśmy w takim etapie cyklu klimatu, kiedy następuje recesja lodowców. Jednak, ze względu na działalność człowieka widzimy takie okresy, w których recesja jest o wiele szybsza i zachodzi w skali ekstremalnej – przekonuje dr Dariusz Ignatiuk.
Czy zdaniem naukowców akcje ekologiczne prowadzone w miastach w innych częściach globu mają jeszcze sens?
- Powinniśmy dbać o naszą planetę, ale warto mieć z tyłu głowy fakt, że są to procesy, które będą zachodzić. Oprócz przeciwdziałania negatywnym skutkom zmian klimatycznych, które powoduje człowiek, powinniśmy też prowadzić działania, które będą nas przystosowywać do tych zmian. One są nieuniknione, możemy próbować je spowolnić, ale nie uciekniemy od nich. Przeciwdziałajmy, ale też przygotowujmy się na to, że nasze miasta będą gigantycznymi wyspami ciepła i pojawią się problemy z ilością wody pitnej – apeluje dr Dariusz Ignatiuk.
Wyprawa została wsparta finansowo i zrealizowana w ramach konkursu „Widzialność centrów badawczych” Inicjatywy Doskonałości Badawczej oraz z rezerwy dyrektora Instytutu Nauk o Ziemi. Przeprowadzone badania stanowiły rekonesans terenowy dla przygotowania przyszłorocznych międzynarodowych warsztatów terenowych w ramach projektu „Interdisciplinary Polar Studies (IPS-2023) Modular Meeting: Arctic Amplification-Glaciers-Environment”, realizowanego z grantu Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Doskonała nauka”. Prace terenowe były prowadzone w oparciu o Polską Stację Polarną Hornsund im. Stanisława Siedleckiego oraz o Stację Polarną im. Stanisława Baranowskiego na Spitsbergenie.
Źródło: Uniwersytet Śląski
